Page 84 - Biologia, Biologia na czasie, podręcznik, klasa 2, zakres rozszerzony

Rozdział 6. Różnorodność strunowców

Układ szkieletowy ryb są rozpięte fałdy skóry. Płetwy piersiowe są
Szkielet ryb składa się ze szkieletu osiowego, osadzone na obręczy barkowej, natomiast
czyli z czaszki, kręgosłupa i żeber, szkieletu płetwy brzuszne – na obręczy miednicowej.
obręczy barkowej i miednicowej, a także szkie- Obręcz barkowa łączy się ze szkieletem osio-
letu płetw. wym, a miednicowa tkwi w mięśniach tułowia.
Czaszka jest sztywno połączona z kręgo- Płetwy ulegają niekiedy znacznym przekształ-
słupem, co ułatwia pokonywanie oporu wody ceniom w celu lepszego przystosowania zwie-
i zabezpiecza przed urazami ciała. W obrę- rzęcia do warunków środowiska.
bie trzewioczaszki znajdują się szczęki oraz
żuchwa, powstałe w wyniku przekształceń Układ pokarmowy ryb
trzeciej pary łuków skrzelowych. Z kolei Większość ryb to drapieżniki (np. szczupak) lub
czwarta para łuków skrzelowych – w postaci wszystkożercy (np. sardynka). Tylko nieliczne
kości gnykowo-żuchwowej – tworzy zawie- gatunki żywią się wyłącznie roślinami (np.
szenie aparatu szczękowo-żuchwowego i łączy amur biały). W jamie gębowej ryb nie ma gru-
go z mózgoczaszką. Pozostałe pięć par łuków czołów ślinowych, ponieważ pokarm dostaje
skrzelowych stanowi podporę dla skrzeli. się do jej wnętrza wraz z wodą i nie wymaga
Skrzela i łuki skrzelowe są często chronione od dodatkowego nawilżenia. Do chwytania i przy-
zewnątrz kostnymi pokrywami skrzelowymi. trzymywania pokarmu służą zazwyczaj zęby
Kręgosłup, w zależności od gatunku, składa się osadzone na kościach szczękowych i żuchwie,
z różnej liczby kręgów (od 14 do 400). Powstaje a u niektórych również na podniebieniu (np.
on wokół struny grzbietowej, która ulega szczupak) lub ostatnim łuku skrzelowym (tzw.
redukcji – pewne jej partie zachowują się zęby gardłowe, obecne m.in. u ryb karpio-
tylko między kręgami i wewnątrz ich trzo- kształtnych). W ciągu życia zęby zużywają się,
nów. W obrębie kręgosłupa wyróżnia się dwa a w ich miejscu powstają nowe. Za jamą
odcinki: tułowiowy, od którego odchodzą gębową znajduje się odcinek skrzelowy prze-
żebra, oraz ogonowy – pozbawiony żeber. wodu pokarmowego, a dalej – krótki przełyk
W mięśniach wielu gatunków występują rów- i żołądek przechodzący w jelito cienkie, do
nież ości, czyli drobne, skostniałe ścięgna. którego uchodzą przewody wątroby i trzustki.
Zwiększają one sztywność ciała, co ułatwia Kolejnym elementem układu pokarmowego
pokonywanie oporu wody. jest jelito grube zakończone otworem odbyto-
Szkielet płetw ryb promieniopłetwych wym. U ryb chrzęstoszkieletowych występuje
składa się z dużej liczby promieni, na których kloaka.

płetwa
promienie płetw grzbietowa
płetwa piersiowa
płetwa
ogonowa
czaszka

żebra
płetwa brzuszna kręgosłup płetwa odbytowa

Budowa szkieletu ryby promieniopłetwej.
406